Evander Holyfield là một trong những tượng đài hiếm hoi của quyền Anh hiện đại – nhà vô địch tuyệt đối (undisputed) ở cả cruiserweight lẫn heavyweight. Nếu ai đó hỏi Evander Holyfield là ai, câu trả lời không chỉ là “nhà vô địch bốn lần ở hạng nặng”, mà còn là mẫu mực về kỷ luật, sự bền bỉ và cách một võ sĩ thay đổi bản thân để tồn tại trên đỉnh cao gần hai thập niên.
Evander Holyfield là ai? Hành trình từ tấm huy chương Olympic đến biểu tượng “The Real Deal”
Evander Holyfield là ai để khiến cả làng quyền Anh gọi anh là “The Real Deal”? Sinh năm 1962 tại Atmore (Alabama) và lớn lên ở Atlanta (Georgia), Evander Holyfield sớm bộc lộ chất “boxer chính hiệu”: Chăm chỉ đến ám ảnh, kỷ luật khắt khe và rất lì đòn.
Ở Olympic Los Angeles 1984, anh giành huy chương đồng hạng dưới nặng sau một tình huống truất quyền gây tranh cãi ở bán kết – chi tiết mở ra một sự nghiệp chuyên nghiệp luôn gắn với bối cảnh lớn, áp lực lớn và các trận đấu “để đời”.
Bước vào sàn chuyên nghiệp ở hạng cruiserweight (tối đa 90,7 kg thời bấy giờ), Evander Holyfield lập tức tạo dấu ấn bằng tốc độ tay, nhịp chân linh hoạt và ý chí không lùi. Trận thắng kinh điển trước Dwight Muhammad Qawi năm 1986 (thi đấu đủ 15 hiệp) giúp Holyfield đoạt đai WBA và đặt nền móng cho quá trình thống nhất danh hiệu.
Evander Holyfield được ví là “The Real Deal” của boxing thế giới.
Anh lần lượt đánh bại Ricky Parkey (lấy đai IBF) và Carlos De León (lấy đai WBC) để trở thành nhà vô địch tuyệt đối cruiserweight giai đoạn 1987–1988. Đây là chương mở đầu hoàn hảo cho một “kép độc” hai hạng cân về sau.
Từ cruiserweight lên heavyweight: Những trận chiến kinh điển
Khi đã “dọn sạch” cruiserweight, Evander Holyfield chuyển lên heavyweight năm 1989 – nơi mọi cú đấm nặng hơn và sai lầm trả giá đắt hơn. Anh khởi động bằng chuỗi thắng chất lượng trước James Tillis, Pinklon Thomas, Michael Dokes (trận so găng nghẹt thở được giới chuyên môn xếp vào hạng kinh điển), Adilson Rodrigues và Alex Stewart.
Kịch bản lịch sử xoay chiều khi Mike Tyson – đối thủ dự kiến của Holyfield cho ngôi vương – bất ngờ thua James “Buster” Douglas đầu năm 1990. Cơ hội mở ra cho Holyfield.
Ngày 25/10/1990, tại Las Vegas, Evander Holyfield hạ knock-out Buster Douglas ở hiệp 3 để đăng quang vô địch thế giới hạng nặng, chính thức bước sang vai trò hạt nhân của kỷ nguyên đầu thập niên 1990. Anh bảo vệ đai trước hai huyền thoại lớn tuổi nhưng lão luyện: George Foreman (1991) và Larry Holmes (1992), đều bằng điểm số sau 12 hiệp căng thẳng.
Holyfield đăng quang vô địch hạng nặng thế giới sau trận đấu năm 1990.
Riddick Bowe và bộ ba trận quyết định di sản
Nếu phải chọn một đối thủ gắn liền nhất với di sản Evander Holyfield, đó là Riddick Bowe. Năm 1992, Bowe – võ sĩ trẻ hơn, to hơn – dùng sức nặng và áp lực dồn dập để đánh bại Holyfield, chấm dứt triều đại lần đầu của “The Real Deal”.
Nhưng một năm sau (1993), Holyfield tái đấu và đòi lại ngôi vương bằng quyết tâm, nhịp chân thay đổi liên tục, tận dụng tốc độ tay để ghi điểm và thắng khít khao. Đến lần thứ ba (1995), cả hai tạo nên một “cuộc chiến đường biên thể lực”: Holyfield có lúc đánh gục Bowe, song rốt cuộc Bowe thắng TKO ở hiệp 8 trong trận đấu như đốt cháy mọi năng lượng còn lại của cả hai.
Ba trận đấu với Bowe được xem là kinh điển trong sự nghiệp của Holyfield.
Bộ ba trận Holyfield – Bowe là khóa học trọn vẹn về cách boxing hạng nặng vận hành: Thể hình và sức nặng luôn có tiếng nói, nhưng chiến lược, nhịp điệu và khả năng điều chỉnh giữa trận mới là yếu tố quyết định. Với riêng Evander Holyfield, thất bại này lại là dấu mốc cho những lần trở lại đầy ấn tượng sau đó.
Tyson, “trận cắn tai” và chiếc đai trở lại
Năm 1996, khi nhiều người nghi ngờ “The Real Deal” đã ở bên kia sườn dốc, Evander Holyfield bước vào trận đấu được coi là “không cân” trước Mike Tyson – người vừa đoạt đai WBA.
Kết cục: Holyfield gây sốc toàn cầu khi thắng TKO ở hiệp 11 bằng một kế hoạch hoàn hảo – di chuyển ngang khung, cài cắm cú jab và những pha bẻ nhịp trong tầm gần khiến Tyson không bật được guồng.
Một năm sau (1997), màn tái đấu trở thành sự kiện nổi tiếng nhất lịch sử boxing vì hành vi cắn tai của Tyson, dẫn đến việc Tyson bị xử thua, Evander Holyfield giữ đai trong bối cảnh thế giới thể thao… lặng đi vì sửng sốt. Sửng sốt vì cách Holyfield vô hiệu hóa một Tyson hừng hực – bằng bình tĩnh, đòn chặn và hoạt động liên tục của vai-đầu trong cự ly gần.
Màn cắn tai của khó quên Mike Tyson trong trận đấu với Holyfield.
Cuối năm 1997, Holyfield hợp nhất WBA và IBF sau khi đánh bại Michael Moorer (trận tái đấu; Moorer từng thắng điểm anh năm 1994). “Cú bật” ấy đưa Holyfield vào vòng xoáy thống nhất “tuyệt đối” của hạng nặng, nơi Lennox Lewis – chủ nhân đai WBC – đang chờ.
Lennox Lewis và cuộc tranh ngôi số một thế giới
Tháng 3/1999, Evander Holyfield đối đầu Lennox Lewis trong trận thống nhất danh hiệu. Kết quả hòa gây tranh cãi khiến dư luận bùng nổ. Tám tháng sau, ở trận tái đấu, Lewis thắng điểm rõ ràng và trở thành nhà vô địch số một tuyệt đối.
Với Holyfield, thất bại này không xóa mờ tầm vóc; ngược lại, nó chứng nhận anh sẵn sàng so găng với đỉnh cao kỹ chiến thuật của thời đại – một Lennox dài đòn, jab như xiên thép, kiểm soát khoảng cách bậc thầy.
Năm 2000, Holyfield đánh bại John Ruiz ở trận đầu của bộ ba để giành đai WBA, qua đó trở thành vận động viên quyền anh đầu tiên trong lịch sử bốn lần sở hữu danh hiệu hạng nặng. Hai trận tiếp theo với Ruiz (2001) kết thúc bằng một thất bại và một trận hòa, song cột mốc “bốn lần vô địch” đã ghi tên Evander Holyfield vào lịch sử theo cách khác biệt với mọi đồng nghiệp.
Phong cách thi đấu: Nhịp chân, trái tim và tinh chỉnh chiến thuật
Nói về kỹ – chiến thuật, Evander Holyfield là gói năng lực hiếm có giữa hai cực: đủ tốc độ tay và chân để chơi “box” (đánh điểm, di chuyển) như cruiserweight, và đủ cứng cáp, lì đòn để đứng trong “pocket” giao quyền với các gã khổng lồ heavyweight. Ba điểm nổi bật trong phong cách của anh:
- Nhịp chân và góc tiếp cận: Holyfield hiếm khi di chuyển vòng rộng vô ích. Anh chọn bước ngang nhỏ, bẻ hông để mở góc ra tay trước (jab) hoặc móc phải trong trung cự ly. Đây là di sản từ thời cruiserweight, giúp anh “đánh lớn trong không gian nhỏ”.
- Kỹ năng cận chiến: Trên vai, trên đầu, khuỷu tay – Holyfield biết cách “đan” cơ thể để chặn hướng lao vào của đối thủ (nhất là trước Tyson). Từ điểm tì, anh mở khoảng đúng một nhịp đòn, tung cú móc hoặc thẳng ngắn đủ lực để ghi điểm hoặc làm chậm nhịp kia.
- Cách điều chỉnh giữa trận: Holyfield nhiều lần thay đổi nhịp độ giữa hiệp – khi cần “trộm” 20–30 giây hồi hơi, khi cần tăng tốc cuối hiệp để “ăn mắt” trọng tài. Đó là lý do anh luôn nguy hiểm dù điểm số không còn thuận lợi.
Những trận đấu tiêu biểu trong sự nghiệp
Một số trận đấu để đời của Evander Holyfield có thể nhắc đến như:
- Evander Holyfield vs Dwight Muhammad Qawi I (1986, cruiserweight): 15 hiệp nghẹt thở – bài kiểm tra độ bền và bản lĩnh, khởi đầu cho hành trình thống nhất.
- Evander Holyfield vs Buster Douglas (1990, heavyweight): KO hiệp 3, bước lên ngôi vương hạng nặng trong bối cảnh “hậu địa chấn Tyson”.
- Evander Holyfield vs George Foreman (1991) và vs Larry Holmes (1992): Hai lần bảo vệ đai trước bậc thầy lão luyện – những bài thi chiến thuật mẫu mực.
- Evander Holyfield vs Riddick Bowe (1992, 1993, 1995): Bộ ba trận khắc họa đầy đủ ưu – khuyết của cả hai, đồng thời định nghĩa thế nào là “điều chỉnh để sinh tồn”.
- Evander Holyfield vs Mike Tyson I (1996): TKO 11 – kế hoạch hoàn hảo chống lại sức mạnh bùng nổ.
- Evander Holyfield vs Mike Tyson II (1997): Trận “cắn tai” nổi tiếng – Holyfield thắng khi đối thủ bị xử thua do phạm luật.
- Evander Holyfield vs Michael Moorer II (1997): Hợp nhất WBA & IBF, chứng tỏ khả năng “đòi nợ” ở cấp độ vô địch.
- Evander Holyfield vs Lennox Lewis I & II (1999): Đỉnh cao thống nhất danh hiệu thời hiện đại – thua ở trận hai, nhưng chứng thực vị thế “đấu mọi đối thủ, mọi thời khắc”.
- Evander Holyfield vs John Ruiz I (2000): Trở thành võ sĩ đầu tiên bốn lần vô địch hạng nặng.
Những trận đấu của Holyfield đều rất đáng nhớ và đáng xem.
Bài học nghề nghiệp cho thế hệ tương lai
Hành trình của võ sĩ Holyfield để lại cho thế hệ đàn em những bài học quý báu:
- Thăng hạng không chỉ là tăng cân: Holyfield minh chứng chuyển hạng phải đi kèm điều chỉnh nhịp di chuyển, khối cơ và chiến thuật. Lên heavyweight, anh giữ tốc độ nhưng tăng khả năng “đỡ – tì – đẩy” khi cận chiến.
- Đọc trận đấu và chấp nhận xấu xí khi cần: Không phải trận nào cũng đẹp mắt. Trước Tyson, Holyfield ưu tiên hiệu quả – phá nhịp, bẻ góc – thay vì đôi công.
- Trí nhớ chiến thuật cực xịn: Khả năng “đòi nợ” (Qawi, Bowe II, Moorer II) đến từ việc ghi nhớ mẫu hình đối thủ và biến nó thành điểm ăn đòn ở lần tái đấu.
- Sức bền tinh thần: Sau mỗi thất bại lớn (Bowe I, Moorer I, Lewis II), Evander Holyfield đều quay lại hạng mục tranh đai – điều không thể chỉ dựa vào thể lực mà còn đòi hỏi một tinh thần thép.
“The Real Deal” – Cái thật của ý chí và khoa học thi đấu
Ở thời đại mà boxing hạng nặng thay đổi liên tục, Evander Holyfield là đường thẳng kiên định đi xuyên qua ba thập niên: Từ chiếc huy chương đồng Olympic 1984, ngôi vô địch tuyệt đối cruiserweight, đến các đỉnh cao hạng nặng trong chuỗi trận “kinh điển” với Douglas, Foreman, Holmes, Bowe, Tyson, Moorer, Lewis.
Nếu chỉ đếm đai, anh đã đủ để vào sảnh đường vinh quang. Nhưng thứ làm nên “The Real Deal” chính là cách anh chiến đấu: Sòng phẳng, bền bỉ, thực dụng khi cần và luôn tìm phương án mới trước đối thủ cũ.
Evander Holyfield mãi là một tượng đài của Boxing thế giới.
Vậy Evander Holyfield là ai trong mắt người hâm mộ hôm nay? Là lời nhắc rằng quyền Anh không chỉ là sức mạnh cơ bắp, mà còn là phép cộng của trí tuệ chiến thuật, nhịp điệu thi đấu và trái tim không biết bỏ cuộc.
Từ cruiserweight đến heavyweight, từ hào quang đến vực sâu rồi lại trở lên đỉnh, Evander Holyfield để lại một bài học nghề nghiệp quý báu: Muốn đứng lâu trên đỉnh, hãy học cách thích nghi từng hiệp, từng trận, từng giai đoạn. Và đó là lý do tên anh sẽ còn được nhắc mãi trong lịch sử quyền anh.